મૌલિક –

“આ મૌલિક વળી કોણ છે ?”

મારા પાડોશી નો પુત્ર છે. એમસીએ કરી પોતાનો કોમ્પ્યુટર સોફ્ટવેરનો બીઝનેશ કરે છે. જુની જાણીતી સોફ્ટવેર લેગ્વેઝીસ અને લોજીકના જાણીતા નિયમોનો ઉપયોગ કરી બનાવેલા એકાઊન્ટીંગ  સોફ્ટવેરનું વેચાણ કરે છે. મહેતાજી દ્વારા લખાયેલા હિસાબોમાં નફો-નુકશાન અને મૌલિકના સોફ્ટવેરથી તૈયાર થયેલા હિસાબોમાં પણ નફો-નુકશાન એક સરખા જ આવે છે પણ મૌલિક પોતાનું સોફ્ટવેર ‘મૌલિક’ છે એમ કહે છે.

આમાં, ગુજરાતી શબ્દ ‘મૌલિક’ની માથાકુટ કરવાની ઇચ્છા થઈ.

અંગ્રેજી-ગુજરાતી ભણતરની માથાકુટમાં ન ગુજરાતીના રહ્યા, ન અંગ્રેજી આવડ્યું (જો કે આજે લોકોને ભ્રમ હોય છે કે તેઓ અંગ્રેજી જાણે છે.) આથી પહેલાં તો ‘મૌલિક’નું ગુજરાતી શોધ્યું, બીજે ક્યા વળી ? ભગવત ગો મંડળની સાઈટ પર –

ઘણા અર્થ મળ્યા – કીમતી, મુલ્યવાન, અમુલ્ય, મોંઘું, મૂલસ્પર્શી, સ્વભાવિક મૂલગત સ્વયંપણિત, પોતાનું જ, ‘ઓરીજીનલ’, …..

કેટલાકના તો પાછા ગુજરાતી શોધવા પડે તેવા – સ્વયંપણિત – શું સમજવુ ?

(વધુ રેફરન્સ માટે ગુજરાતીલેક્સીકોનના શરણે પણ ગયો, ત્યાં પણ આ જ જવાબ)

પણ મારું કામ રળે એવું અંગ્રેજી, ‘ઓરીજીનલ’ પણ એક જવાબ પેઠે મળ્યું.

હવે કામ કર્યું અંગ્રેજી ‘Original’ નું ગુજરાતી શોધવાનું. જવાબ –

મૂળ, અસલનું, પ્રથમનું, પ્રારંભિક, તદ્દન શરુઆતનું, નવનિર્મિત, નવસર્જીત, સર્જનાત્મક, મૂળ કૃતિ,

વીકી મહારાજને ‘Oiginal’ નું પુંછ્યું – જવાબ મળ્યો …

“An original idea is one not thought up by another person beforehand. Sometimes two or more people can come up with the same idea independently.”

હવે સવાલ એ આવ્યો કે વીકીપેડીયા પ્રમાણે – ‘મૂળ વિચાર ને ઓરીજીનલ કહેવો.’ પણ …

ન્યુટનના  જન્મ પહેલા પણ સફરજન નીચે જ પડતા હતા અને કદાચ એણે ‘ગુરુત્વાકર્ષણ’નું કહ્યું ન હોત તો પણ સફરજન નીચે જ પડે. તો એમાં વળી નવું શું ? ગુરુત્વાકર્ષણ તો હતું જ. તો ન્યુટનને ગુરુત્વાકર્ષણનો મુળ વિચાર આવ્યો તેમ કહી શકાય ? કે પછી તેણે જે અસ્તિત્વમાં હતું તેને એક ‘નામ’ આપ્યું એમ કહેવાય ? હું આ ગુરુત્વાકર્ષણને ‘પ્રબળાકર્ષણ’ કહું તો ? મેં પણ તેને એક નામ આપ્યું કહેવાય ને ? પણ.. પણ.. તો ‘ઓરીજીનલ’ એટલે શું ?

કોઈ લેખક કે કવિ શબ્દોને આગળ-પાછળ, ઉપર-નીચે ગોઠવીને કંઈક લખે તો તે તેની ‘ઓરીજીનલ’ કૃતિ કહેવાય ? આમાં ભાષાના ‘શબ્દો’ તો મૂળ છે જ, ફક્ત તેની ગોઠવણ જુદી રીતે થઈ છે. જો આપણે સાહિત્યની ભાષામાં તારણ કાઢવું હોય તો એવું કાઢી શકાય કે ‘શબ્દોની ‘અભિવ્યક્તિ’ ઓરીજીનલ છે’ કે પછી બીજી રીતે કહીએ તો ‘શબ્દોની ગોઠવણને જોવાનો ‘દ્રષ્ટિકોણ’ અલગ છે.’

ભુમિતિના પ્રમેયની જેમ ઈતિ સિધ્ધમની જેમ સ્વીકારવું હોય તો “પદાર્થ એક જ હોય છે તેને જોવાની દ્રષ્ટિકોણ જુદો જુદો હોય તો દરેક દ્રષ્ટિકોણ ‘ઓરીજીનલ’ કહેવાય”.

ડ્રોઈંગના ક્લાસમાં થ્રી ડી ચિત્રો દોરતી વખતે જુદા જુદા એન્ગલથી દોરતા ચિત્રકારોની દરેકની કૃતિ ‘ઓરીજીનલ’ કહેવાય. ધારી લો કે એક જ એન્ગલ પર ઉભા રહેલા બે ચિત્રકારો ચિત્ર બનાવે તો ? બંને ચિત્રો એક સરખા જ આવે, તો શું એક ચિત્રકારે બીજાની નકલ કરી છે એમ કહેવાય ? ( વીકી મહારાજે સ્પષ્ટ કર્યું જ છે કે – Sometimes two or more people can come up with the same idea independently.)

મુળ મુદ્દે ‘ઓરીજીનલ’ એટલે એક અલગ દ્રષ્ટિકોણ થી નિહાળવું.

તમને થશે કે આ ઓરીજીનલની જફામાં પડવાનું કારણ ?

હમણા કેટલીક બ્લોગપોસ્ટ પર એવા સત્યો શોધાણા કે બ્લોગ રાઈટરો કોપી-પેસ્ટના ધંધામાં ડુબેલા છે.

હાસ્ય દરબાર પર ભરતભાઈને  પણ લખવું પડ્યું કે –

“એક જાહેર હિતમાં નિવેદન/એકરાર – મારી બધી જોકો – ક્યાંક ગુજરાતીમાં, ક્યાંક ઈંગ્લીશમાં વાંચેલી કે સાંભળેલી હોય છે, એ કે ય મારી બનાવેલી નથી.”

પણ ભાઈ ! બ્લોગરને જે કંઈ ગમ્યું, તે તેણે પોતાના શબ્દોમાં વ્યક્ત કર્યું તો એ અભિવ્યક્તિ ઓરીજીનલ માનવાનો ‘વિવેક’ દાખવીએ તો ખોટું શું ? તેણે કશીક મહેનત તો કરી છે. એની મહેનતની કદર ન કરી શકીએ તો કાંઈ નહી, પણ ટીકા તો ન કરીએ !

આજ સુધી ‘પાણી’ના દુષ્કાળની જાણ હતી પણ હવે ‘વિવેક’ના દુષ્કાળની પણ જાણ થઈ.